Tốt nghiệp 2025: Chọn môn thi tốt nghiệp, cơ hội mới, hay bài toán khó giải?
Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 đánh dấu một bước quan trọng trong quá trình học tập của các sinh tử. Đặc biệt với những thay đổi trong chương trình giáo dục phổ thông 2018, việc lựa chọn môn học trở nên đa dạng hơn, tạo cho học sinh những cơ hội từ sớm về lựa chọn nghiệp nhưng bên cạnh đó cũng có những thách thức không nhỏ đối với năm đầu tiên thay đổi phương án thi theo chương trình giáo dục mới.
Mục lục
I. Có những cơ hội nào được mang lại?
1. Chủ động lựa chọn môn học phù hợp với thế mạnh của bản thân.
Việc được tự động lựa chọn các môn học phù hợp với năng lực và sở thích là một cơ hội lớn. Các bạn có thể tập trung vào những môn học mình yêu thích, từ đó phát huy tối đa khả năng của bản thân.
2. Được học về nghề nghiệp từ sớm
Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) 2018 trang bị cho người học kiến thức về nghề nghiệp, hướng nghiệp và kinh tế xã hội địa phương từ lớp 6 đến lớp 12 thông qua hai môn học bắt buộc là hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp và nội dung giáo dục của địa phương.
Giai đoạn THPT được xem là giai đoạn định hướng nghề nghiệp. Ngoài các môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc, học sinh được chọn các tổ hợp môn học gắn với nghề nghiệp.
Như vậy, sự am hiểu của học sinh về các lĩnh vực nghề nghiệp, giáo dục và hệ thống giáo dục quốc dân cũng như kiến thức về kinh tế – xã hội của địa phương sẽ tốt hơn các năm trước.
3. Mở ra tổ hợp xét tuyển mới
Với việc lần đầu tiên xuất hiện môn thi mới như Giáo dục kinh tế và pháp luật, Tin học, công nghệ sẽ mở ra những tổ hợp môn mới và có nhiều sự lựa chọn hơn đặc biệt là môn tin học đối với các ngành thuộc lĩnh vực máy tính và công nghệ thông tin.
II. Những thách thức song song
Về cơ bản, hướng nghiệp là một quá trình gồm ba giai đoạn cốt lõi: định vị nghề – định vị ngành – định vị trường.
Ở giai đoạn định hướng nghề nghiệp, học sinh được học các môn học ít hơn và đã chọn tổ hợp môn ngay từ lớp 10 khi sự hiểu biết về ngành, nghề, phát triển kinh tế – xã hội và phương thức xét tuyển của các trường đại học chưa sâu.
Do đó, các em không thể tránh khỏi việc chọn nhầm ngành, lệch pha định hướng nghề nghiệp và chọn ngành chỉ theo tổ hợp môn học sinh đã chọn, dù đã có chủ trương cho phép học sinh có nguyện vọng chuyển đổi môn học lựa chọn, cụm chuyên đề học tập được chuyển đổi.
Kết quả của kỳ thi tốt nghiệp THPT còn được nhiều cơ sở giáo dục đại học sử dụng trong tuyển sinh. Nhiều năm qua tỉ lệ thí sinh chọn bài thi khoa học xã hội cao hơn bài thi khoa học tự nhiên, số môn thi gồm sáu môn nên học sinh có nhiều cơ hội sử dụng nhiều tổ hợp xét tuyển đại học (năm 2024 có trên 100 tổ hợp xét tuyển đại học nhóm A, B, C, D).
Các kỳ thi tốt nghiệp từ năm 2017 trở đi, khi cho phép HS lựa chọn giữa tổ hợp khoa học tự nhiên (KHTN) hoặc khoa học xã hội (KHXH), HS đã có xu hướng chọn tổ hợp KHXH ngày càng nhiều và HS chọn KHTN ngày càng giảm.
Năm 2024, tỷ lệ HS chọn KHXH là 67%, trong khi KHTN chỉ 33%. Do các môn KHXH có tính chất học thuộc nhiều, dễ học, dễ thi điểm cao, còn các môn KHTN đòi hỏi tư duy logic, hệ thống mới và vận dụng mới đạt điểm cao. Đây là điều bất cập, ảnh hưởng đến nguồn nhân lực của đất nước, của từng địa phương. Đã có địa phương như Yên Bái có tới 90% HS chọn tổ hợp KHXH.
Kỳ thi tốt nghiệp năm 2025 có 4 môn thi, 2 môn bắt buộc là toán và ngữ văn, 2 môn tự chọn trong các môn ngoại ngữ, lý, hóa, sinh, tin học, công nghệ, sử, địa, giáo dục kinh tế và pháp luật là rất phù hợp nhằm cân bằng giữa tự nhiên và xã hội.
Với Chương trình GDPT 2018, học sinh đã chọn các tổ hợp môn học từ lớp 10. Và từ năm 2025, để xét tốt nghiệp THPT học sinh dự thi bốn môn, nghĩa là bình quân với một thí sinh nếu dùng phương thức điểm thi tốt nghiệp THPT để xét tuyển, các em sẽ có bốn tổ hợp xét tuyển, ít tổ hợp phổ biến hơn các năm trước.
Vì vậy việc chọn hai môn tự chọn cho kỳ thi tốt nghiệp THPT phải được cân nhắc kỹ. Ví dụ, nếu học sinh chọn hai môn tự chọn là lý, hóa thì tổ hợp xét tuyển chủ đạo là A00, phổ biến với nhiều nhóm ngành như kinh tế học; xã hội học và nhân học; kỹ thuật; công nghệ kỹ thuật; máy tính; công nghệ thông tin; kiến trúc và xây dựng…
Nếu chọn sử, địa thì tổ hợp xét tuyển nhóm C, trong đó chủ đạo là C00 chỉ phổ biến với các nhóm ngành như khoa học giáo dục, đào tạo giáo viên, xã hội học và nhân học, du lịch…; nếu chọn tiếng Anh và sinh học thì tổ hợp xét tuyển thường gặp là B03, D01, D13 với các nhóm ngành như đào tạo giáo viên, y tế công cộng, quản lý y tế…; nếu chọn hóa, sinh thì tổ hợp xét tuyển phổ biến là B00 với các nhóm ngành như khoa học giáo dục, đào tạo giáo viên, sinh học ứng dụng, khoa học vật chất, khoa học trái đất, khoa học môi trường, nông nghiệp, thủy sản, thú y, y học, dược học…
Chính vì chọn môn thi sớm nên đôi khi sẽ không có những tổ hợp phù hợp với ngành nghề và khó khăn trong cả việc chọn trường nếu chẳng may mà trường mà học sinh định thi tuyển vào nhưng lại không xét tuyển tổ hợp đó. Cho nên mỗi học sinh cần chủ động theo dõi phương án tuyển sinh của trường đại học đó để biết chính xác nhất.