Tuyển sinh 2026: Quốc hội thông qua Luật Giáo dục đại học sửa đổi: Trao quyền tự chủ gắn với minh bạch, định hướng đại học hiện đại
Luật Giáo dục đại học sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua vào ngày 10/12/2025 là một trong những bước cải tổ lớn nhất đối với hệ thống đại học Việt Nam trong nhiều năm qua. Luật đặt ra khung pháp lý mới để cấp quyền tự chủ học thuật, tổ chức, nhân sự và tài chính cho các cơ sở giáo dục đại học, đồng thời siết chặt các nghĩa vụ công khai, kiểm định và giải trình. Quy định này dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/1/2026 và tác động sâu rộng tới cách thức hoạt động, tuyển sinh, đào tạo và quản trị đại học.
%22%3E%20%3Cpath%20d%3D%22M685%201299l614-614q19-19%2019-45t-19-45l-102-102q-19-19-45-19t-45%2019L640%20960%20429%20749q-19-19-45-19t-45%2019L237%20851q-19%2019-19%2045t19%2045l358%20358q19%2019%2045%2019t45-19zm851-883v960q0%20119-84.5%20203.5T1248%201664H288q-119%200-203.5-84.5T0%201376V416q0-119%2084.5-203.5T288%20128h960q119%200%20203.5%2084.5T1536%20416z%22%3E%3C%2Fpath%3E%20%3C%2Fsvg%3E)
Bất chấp biến động thi cử, lộ trình toàn diện cho mọi kỳ thi
Ưu đãi đặt chỗ sớm - Mục lục
Những điểm chính của Luật Giáo dục đại học sửa đổi
| Nhóm nội dung | Quy định dự kiến | Ý nghĩa đối với đại học |
|---|---|---|
| Tự chủ học thuật | Đại học được tự quyết định chỉ tiêu tuyển sinh, phương thức xét tuyển, chương trình đào tạo, liên kết đào tạo và cấp văn bằng khi bảo đảm chất lượng | Tạo linh hoạt theo nhu cầu xã hội và chuẩn quốc tế |
| Tự chủ tổ chức và nhân sự | Trường đại học chủ động trong xây dựng bộ máy, tuyển dụng giảng viên, quản lý nhân sự | Thu hút nhân tài trong và ngoài nước |
| Tự chủ tài chính | Được tự quyết định thu, chi, phân phối kết quả tài chính, huy động nguồn lực trong và ngoài nước | Giảm phụ thuộc vào ngân sách nhà nước |
| Ngoại lệ không tự chủ | Các ngành giáo viên, quốc phòng và an ninh vẫn chịu quản lý đặc thù | Bảo đảm tiêu chuẩn nghề nghiệp và an ninh quốc gia |
| Minh bạch và giải trình | Nghĩa vụ công khai thông tin, kiểm định và giải trình trước xã hội | Tăng trách nhiệm đối với chất lượng và tài chính |
| Hỗ trợ của Nhà nước | Hỗ trợ kinh phí cho các ngành khó, khoa học cơ bản, chiến lược quốc gia | Bảo đảm đào tạo nhân lực chất lượng cao |
| Ứng dụng công nghệ số | Quản trị và đào tạo gắn với công nghệ số, bảo vệ dữ liệu cá nhân | Tiếp cận phương pháp hiện đại và minh bạch hơn |
| Phân cấp đại học vùng / quốc gia | Đại học quốc gia và đại học vùng có vai trò chiến lược định hướng phát triển | Tăng tích hợp nghiên cứu – đào tạo – đổi mới sáng tạo |
Những thay đổi lớn và tác động cụ thể
| Lĩnh vực | Trước khi sửa luật | Sau khi sửa luật |
|---|---|---|
| Chế độ tự chủ | Tự chủ hình thức, còn hạn chế | Tự chủ mạnh mẽ, toàn diện |
| Kiểm soát chất lượng | Kiểm định chưa bắt buộc chặt | Công khai minh bạch, kiểm định yêu cầu cao |
| Quản lý nhân sự | Bộ quản lý nhiều thủ tục | Trường chủ động tuyển dụng, trao quyền lớn |
| Huy động tài chính | Phụ thuộc ngân sách | Hợp pháp huy động từ nhiều nguồn |
| Hợp tác quốc tế | Có nhưng rời rạc | Tăng cường hợp tác chiến lược quốc tế |
| Nghiên cứu & đổi mới | Còn hạn chế | Được tự chủ và ưu tiên phát triển |
Ý nghĩa đối với hệ thống đại học và người học
- Đại học chủ động hơn trong việc thiết kế chương trình, tuyển sinh và xây dựng định hướng đào tạo phù hợp với nhu cầu xã hội và thị trường lao động.
- Minh bạch hơn trong công tác quản trị, tài chính và kiểm định chất lượng, buộc các trường đại học phải chịu trách nhiệm rõ ràng hơn với xã hội.
- Tăng khả năng thu hút nhân tài trong nước và quốc tế, thông qua quyền tự chủ tuyển dụng và hợp tác quốc tế linh hoạt.
- Hỗ trợ các lĩnh vực quan trọng nhưng khó thu hút sinh viên như khoa học cơ bản, ngành chiến lược quốc gia, giúp cân bằng nguồn nhân lực chiến lược.
- Học sinh và phụ huynh sẽ tiếp cận thông tin rõ ràng hơn về tiêu chí tuyển sinh, chất lượng đào tạo và năng lực tài chính của trường.
Lời khuyên dành cho phụ huynh và học sinh
- Theo dõi điều chỉnh tuyển sinh từng trường: quyền tự chủ trao cho đại học có thể dẫn đến thay đổi trong chỉ tiêu, phương thức xét tuyển — học sinh cần cập nhật thường xuyên.
- Tìm hiểu thông tin công khai của trường: khi các đại học công bố minh bạch tài chính, kiểm định chất lượng, học bổng và liên kết quốc tế, phụ huynh nên xem xét kỹ để lựa chọn phù hợp với định hướng nghề nghiệp.
- Chuẩn bị cho kỳ thi và năng lực học tập đa dạng: tự chủ cho phép trường xây dựng bài thi riêng hoặc bài thi đánh giá năng lực — học sinh cần linh hoạt trong việc ôn tập và chọn kỳ thi phù hợp.
- Cân nhắc chất lượng đào tạo, không chỉ bằng cấp: với tự chủ học thuật và tài chính, uy tín, chất lượng nghiên cứu và hợp tác quốc tế của trường trở thành tiêu chí quan trọng khi quyết định đăng ký học.
- Phụ huynh đồng hành cùng con trong việc lựa chọn môi trường học tập phù hợp: trao đổi với học sinh về mục tiêu nghề nghiệp khi chọn trường, tránh chỉ dựa vào “thương hiệu” chung mà bỏ qua yếu tố phù hợp cá nhân.
Kết luận
Luật Giáo dục đại học sửa đổi đánh dấu bước chuyển mạnh trong quản trị đại học tại Việt Nam — từ mô hình quản lý tập trung sang cơ chế tự chủ gắn với minh bạch và trách nhiệm giải trình. Đối với hệ thống giáo dục, đây là cơ hội để nâng cao chất lượng, tăng khả năng cạnh tranh quốc tế và đáp ứng linh hoạt nhu cầu phát triển của đất nước. Với học sinh và phụ huynh, việc chủ động cập nhật thông tin và hiểu rõ quyền tự chủ của các trường đại học sẽ giúp đưa ra quyết định đúng đắn trong lựa chọn học tập và định hướng nghề nghiệp trong tương lai.
